อิตเรสํ จิตฺตสมงฺคีนํ เตสํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนญฺเจว อุปฺปชฺชิสฺสติ จฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ ตสฺส จิตฺตํ อุปฺปนฺนนฺติ?

นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ, โน จ เตสํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํฯ จิตฺตสมงฺคีนํ เตสํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ เจว อุปฺปนฺนญฺจฯ

(ก) ยสฺส จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํ ตสฺส จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? อุปฺปชฺชิสฺสติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสติ ตสฺส จิตฺตํ น อุปฺปนฺนนฺติ? อุปฺปนฺนํฯ

(11) อตีตานาคตวาโร

[80] (ก) ยสฺส จิตฺตํ อุปฺปชฺชิตฺถ โน จ ตสฺส จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ, ตสฺส จิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ โน จ ตสฺส จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ, ตสฺส จิตฺตํ อุปฺปชฺชิตฺถาติ? อามนฺตาฯ

(ก) ยสฺส จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิตฺถ โน จ ตสฺส จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํ, ตสฺส จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? นตฺถิฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสติ โน จ ตสฺส จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํ, ตสฺส จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิตฺถาติ? อุปฺปชฺชิตฺถฯ

(12) อุปฺปนฺนุปฺปชฺชมานวาโร

[81] (ก) อุปฺปนฺนํ อุปฺปชฺชมานนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ อุปฺปนฺนํ, โน จ อุปฺปชฺชมานํฯ อุปฺปาทกฺขเณ อุปฺปนฺนญฺเจว อุปฺปชฺชมานญฺจฯ

(ข) อุปฺปชฺชมานํ อุปฺปนฺนนฺติ? อามนฺตาฯ

(ก) น อุปฺปนฺนํ น อุปฺปชฺชมานนฺติ? อามนฺตาฯ

(ข) น อุปฺปชฺชมานํ น อุปฺปนฺนนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ น อุปฺปชฺชมานํ, โน จ น อุปฺปนฺนํฯ อตีตานาคตํ จิตฺตํ น เจว อุปฺปชฺชมานํ น จ อุปฺปนฺนํฯ

(13) นิรุทฺธนิรุชฺฌมานวาโร

[82] (ก) นิรุทฺธํ นิรุชฺฌมานนฺติ? โนฯ

(ข) นิรุชฺฌมานํ นิรุทฺธนฺติ? โนฯ

(ก) น นิรุทฺธํ น นิรุชฺฌมานนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ น นิรุทฺธํ, โน จ น นิรุชฺฌมานํฯ อุปฺปาทกฺขเณ อนาคตญฺจ จิตฺตํ น เจว นิรุทฺธํ น จ นิรุชฺฌมานํฯ

(ข) น นิรุชฺฌมานํ น นิรุทฺธนฺติ?

อตีตํ จิตฺตํ น นิรุชฺฌมานํ, โน จ น นิรุทฺธํฯ อุปฺปาทกฺขเณ อนาคตญฺจ จิตฺตํ น เจว นิรุชฺฌมานํ น จ นิรุทฺธํฯ

(14) อติกฺกนฺตกาลวาโร

[83] (ก) ยสฺส จิตฺตํ อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตสฺส จิตฺตนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ จิตฺตํ อุปฺปาทกฺขณํ วีตกฺกนฺตํ ภงฺคกฺขณํ อวีติกฺกนฺตํ, อตีตํ จิตฺตํ อุปฺปาทกฺขณญฺจ วีติกฺกนฺตํ ภงฺคกฺขณญฺจ วีติกฺกนฺตํฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตํ นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตสฺส จิตฺตนฺติ?

อตีตํ จิตฺตํฯ

(ก) ยสฺส จิตฺตํ น อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, น นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตสฺส จิตฺตนฺติ?

อุปฺปาทกฺขเณ อนาคตํ จิตฺตํฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตํ น นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, น อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตสฺส จิตฺตนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ จิตฺตํ ภงฺคกฺขณํ อวีติกฺกนฺตํ โน จ อุปฺปาทกฺขณํ อวีติกฺกนฺตํ, อุปฺปาทกฺขเณ อนาคตญฺจ จิตฺตํ ภงฺคกฺขณญฺจ อวีติกฺกนฺตํ อุปฺปาทกฺขณญฺจ อวีติกฺกนฺตํฯ

1. สุทฺธจิตฺตสามญฺญ

2. ธมฺมวาโร

(1) อุปฺปาทนิโรธกาลสมฺเภทวาโร

[84] (ก) ยํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ น นิรุชฺฌติ ตํ จิตฺตํ นิรุชฺฌิสฺสติ น อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ นิรุชฺฌิสฺสติ น อุปฺปชฺชิสฺสติ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ น นิรุชฺฌตีติ? อามนฺตาฯ

(ก) ยํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ นิรุชฺฌติ ตํ จิตฺตํ น นิรุชฺฌิสฺสติ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? โนฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ น นิรุชฺฌิสฺสติ อุปฺปชฺชิสฺสติ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ นิรุชฺฌตีติ? นตฺถิฯ

(2) อุปฺปาทุปฺปนฺนวาโร

[85] (ก) ยํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ ตํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนนฺติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ?

ภงฺคกฺขเณ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ, โน จ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ อุปฺปาทกฺขเณ จิตฺตํ อุปฺปนฺนญฺเจว อุปฺปชฺชติ จฯ